معرفی بهترین فیلم‌های سینمایی اصغر فرهادی

نشان تجارت - مهدی توفیقی: اصغر فرهادی حول تمام اظهاراتش در خصوص نگارش فیلمنامه یک فیلم بیان می‌کند، برای رسیدن به یک داستان خوب و منسجم چند نفر به صورت هم‌زمان می‌توانند روی فیلم‌نامه کار کنند، اما کسی که فیلمنامه نهایی را می‌نویسد و تدوین می‌کند، حتما بایست یک نفر باشد. به همین خاطر به جز در فیلم‌های «رقص در غبار» و «چهارشنبه‌سوری»، همیشه خود او به تنهایی مسئولیت نوشتن قصه‌ی آثارش را برعهده گرفته است.

اصغر فرهادی را به خاطر کار‌های موفقش، می‌توان کارگردان صاحب سبک دانست که با نکته‌سنجی و توجه فراوان به جزییات، به‌خوبی می‌داند چطور باید از بازیگرانش بازی بگیرد و لوکیشن‌ها را به تسخیر خود درآورد. کارنامه‌ی کاری اصغر فرهادی متشکل است از سه فیلم ممتاز، چند اثر خوب و تک و توک فیلم متوسط که نشان از توان سینمایی بالای او دارد.

۱. فیلم سینمایی درباره الی

درباره الی یکی از فیلم‌های بسیار موفق اصغر فرهادی بود که در سال ۱۳۷۸ ساخته شد. در این فیلم ستارگان نام آشنای سینما ایران مانند شهاب حسینی، گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی، صابر ابر، احمد مهرانفر و پیمان معادی نقش آفرینی کرده اند که نشان می‌دهد فرهادی چه قدر در شناخت استعدادها، موفق عمل می‌کند. چند جوان تصمیم می‌گیرند تا برای تفریح چند روزی به شمال سفر کنند و در این سفر دختری با نام الی (با بازی ترانه علیدوستی) به عنوان میهمانی ویژه همراهشان می‌شود، اما حادثه‌ای باعث می‌شود که الی در دریا غرق شود و نامزدش (صابر ابر) این جمع را متهم به قتل الی کند.

استفاده‌ی اصغر فرهادی از ساحل و لوکیشن‌های مختلف برای فضاسازی به‌قدری استادانه است که هر مخاطب جدی سینما را وادار به تحسین می‌کند. «درباره الی» از فیلم‌نامه‌ای منسجم با شخصیت‌پردازی کم‌نقص بهره می‌برد و در کنار تمام این نکات عوامل اجرایی مانند بازیگران تراز اول، فیلم‌بردار مناسب و… برای دیده شدن فیلم درباره الی کافی است، همچنین این فیلم در زمان اکران توانست توجه بسیاری از مخاطبان را جلب کند.

۲. فیلم جدایی نادر از سیمین

فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین، یک فیلم دراماتیک است که تا انتها مخاطبش را سرگرم نگه می‌دارد. جدایی نادر از سیمین نمونه‌ای از قدرت و توانایی خوب فیلم ساز در انتقال مفهموم فیلم و مشکلات جامعه و تاثیر آن‌ها بر روی کانون خانواده است. اصغر فرهادی در این فیلم ضمن به تصویر کشیدن بخشی از زندگی طبقه متوسط و فقیر جامعه ایران، مسائل اخلاقی را شرح و بست می‌دهد که فارغ از جغرافیا در هر زمانی مخاطب را به شدت درگیر خود می‌کند و قابل تامل است.

فیلم نامه فیلم روایت گر زندگی یک زوج با بازی بازی پیمان معادی و لیلا حاتمی است که بر سر ماندن در ایران یا مهاجرت از ایران با یکدیگر جدال دارند و در این بین خدمتکار جدیدشان چالش‌های تازه‌ای پیش پای آن‌ها قرار می‌دهد. با اینکه از نیمه‌ی فیلم تقریبا همه چیز به‌دنبال یک اتفاق-حادثه پیش می‌رود، اما تمام اجزای کار متناسب و هماهنگ هستند تا هیچ‌گاه مجال قضاوت یا نقد شخصیت‌ها را نیابیم. جدایی نادر از سیمین یکی از بهترین کار‌های اصغر فرهادی است که توانست در فستیوال‌های بین المللی جوایز بسیاری کسب کند.

۳. فیلم سینمایی فروشنده

فیلم سینمایی فروشنده یک نقیضه اجتماعی قابل‌توجه است که در مورد آثار مخرب تجاوز بر یک زندگی صحبت می‌کند. یک زوج جوان پس از نقل مکان به منزلی جدید که پیش از آن‌ها زنی تن‌فروش ساکنش بوده است، ناخواسته ناخواسته زن خانواده (با بازی ترانه علیدوستی) مورد تجاوز قرار می‌گیرد و مرد خانواده (با بازی شهاب حسینی) درگیر اتفاقات بعد از این حادثه می‌شود. برخلاف تصور برخی از بینندگان فیلم «فروشنده»، مساله‌ی اثر «تجاوز» نیست، بلکه قصد دارد مسیر از انسانیت خارج شدن شخصیت‌هایش را به تصویر بکشد.

نگاه خاکستری و پرسشگر اصغر فرهادی در این فیلم بسیار ملموس است و او با ارائه‌ی ترکیبی از رئالیسم در حال فروپاشی و تراژدی فزاینده نشان می‌دهد که ما تا چه اندازه درگیر تفکرات غلط یک جامعه هستیم. این فیلم نامه موفق که با کارگردانی حرفه‌ای اصغر فرهادی ادغام شده تا برخلاف «گذشته» (اثر قبلی فیلم‌ساز) تمام بخش‌های فیلم برای مخاطب قابل قبول باشد فیلم سینمایی فروشنده بسیار موفق بود و توانست جوایز بین المللی بسیاری کسب کند که مهم‌ترین آن جایزه بهترین بازیگر مرد از فستیوال کن بود که شهاب حسینی موفق به دریافت این جایز شد.

همچنین اصغر فرهادی در مراسم اسکار ۲۰۱۷ درباره فیلم فروشنده بیان کرد: «سینماگران می‌توانند با چرخش دوربین‌هایشان به مشترکات انسانی، کلیشه‌هایی که از ملیت‌ها و ادیان مختلف ساخته شده را بشکنند و زمینه‌ی هم‌دردی و به‌دنبال آن، همبستگی مردمان جهان را فراهم کنند. «همدردی» چیزی است که ما امروز بیشتر از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم.»

۴. فیلم سینمایی قهرمان

قهرمان در سکوت خبری کاملی ساخته شد و کمترین تریلر‌ها از آن بیرون آمد. البته با اکران فیلم در جشنواره کن و انتشار نقد‌های متعدد درباره فیلم، راز فیلم جدید فرهادی بیشتر برملا شد. فرهادی بعد از فیلم «همه می‌دانند» دوباره به میهن برگشته و فیلمی را همراه با بازیگران ایرانی ساخت.

فیلم قهرمانی بدون هیچ حاشیه‌ای سر راست به سرغ روایت قصه خود می‌رود. داستان فیلم پیچیدگی خاصی ندارد و همه چیز امن و امان به نظر می‌رسد، اما بیننده در فیلم قهرمان مدام به دنبال گره‌ای است که در فیلم اتفاق بیفتد و زمین و زمان را به هم بزند. قهرمان از آن داستان‌ها است که زندگی خوب پیش می‌رود، اما با ظهور یک اتفاق ناگوار، فروپاشی در زندگی آغاز می‌شود و دومینوی اول که می‌افتد، بقیه دومینو‌ها هم سرازیر می‌شوند.

داستان فیلم درباره یک زندانی مالی است که نامزدش در خارج از زندان یک کیسه پر از سکه طلا پیدا کرده و آن‌ها می‌خواهند با فروش این سکه‌ها، ضمانت آزادی زندانی را بخرند. زندانی، اما (با بازی امیر جدیدی) آدم پاکی به نظر می‌رسد و دلش به این کار راضی نیست و نمی‌داند باید چه کند…

۵. فیلم سینمایی چهارشنبه‌سوری

«چهارشنبه‌سوری» نقطه عطفی برای اصغر فرهادی به شمار می‌رود. این فیلم علاوه بر موفقیت‌های بسیار در بخش گیشه توانست نظر مخاطبان و منقدان بسیاری را جلب کند. نکته حائزه اهمیت در فیلم چهارشنبه سوری نحوه بازی گرفتن اصغر فرهادی از بازیگرانش است. او سعی داشت همه چیز طبیعی و آن‌طور که در حقیقت وجود دارد به‌نظر برسد. به عنوان مثال از هدیه تهرانی در خواست می‌کند تا مطابق سلیقه و دلخواهش محتویات را در درون یخچال قرار دهد تا در سکانسی مشخص تهرانی دقیقا بداند هر چیزی کجاست! جدا از عملکر فوق العاده بازیگران فیلم چهارشنبه سوری، شیوه‌ی قصه‌گویی و پیچش‌های داستانی چهارشنبه‌سوری، آن را به فیلمی با ارزش تبدیل می‌کند.

داستان فیلم از آن جا آغاز می‌شود که، کمی پیش از فرا رسیدن شب سال نو، خدمتکاری به نام روح‌انگیز (با بازی ترانه علیدوستی) برای کار به منزل خانواده‌ای از قشر متوسط جامعه می‌رود، تا کمی به منزل آشفته‌ی آن‌ها –از هر لحاظی- سر و سامان بدهد. فیلم نامه هرچه پیش می‌رود، عمیق‌تر و مفهومی‌تر می‌شود و هرچه بیشتر با شخصیت‌ها همراه می‌شویم و سعی می‌کنیم اتفاقات بعدی را حدس بزنیم، فیلم ترفند‌های جدیدی برای سرگرم نگه‌داشتن ببینده و فریب دادن او تا بخش‌های پایانی رو می‌کند. «چهارشنبه‌سوری» داستان و حکایت تنهایی انسان‌ها در این زمانه است، هرکس دغدغه‌ها و دل نگرانی‌های خاص خودش را دارد و آنچنان درگیر مشکلات زندگی می‌شویم که علایق و خانواده خود را فراموش می‌کنیم و زندگی را آنگونه که دوست داریم نمی‌توانیم پیش ببریم.

۶. فیلم سینمایی رقص در غبار

اولین فیلم اصغر فرهادی ضعیف‌ترین و کم‌رنگ‌ترین اثر کارنامه‌ی هنری او به شمار می‌رود. «رقص در غبار» تنها فیلم این کارگردان ایرانی است که می‌توان در آن عشق افلاطونی را نظاره کرد. در تمامی آثار بعدی فرهادی شخصیت‌هایی خاکستری رنگ داریم که قضاوت کردن رفتار آن‌ها مشکل و حتی غیرممکن است، ولی در این‌جا افراد نسبتا سیاه و سفیدی را می‌بینیم که در بستر یک پیرنگ اصلی و چند خرده پیرنگ به حرکت در می‌آیند. اگر تا به امروز «رقص در غبار» را ندیده‌اید تنها دلیلی که می‌توانم برای تماشای آن به شما بدهم حس سادگی و رمانتیسیسم نوجوانانه‌ی جاری در رگ و پی فیلم است. فیلم راوی ماجراجوی‌های یک جوان کله‌شق است که دل در گروی دختری دارد، اما برخی شخصیت‌ها و اتفاقات بین این دو فاصله انداخته‌اند. در ادامه ما به دنبال سلسله اتفاقاتی به بیابان می‌رویم و با استاد مارگیر (با بازی فرامز قریبیان) همراه می‌شویم. «رقص در غبار» از پایان‌بندی‌های رعب‌آور و نوآوری‌های فرمی فرهادی بی‌بهره است، اما در مجموع می‌توان رگه‌هایی از اصول فیلم‌سازی فرهادی را در این اثر پیدا کرد.

۷. فیلم سینمایی شهر زیبا

«شهر زیبا» اثر بسیار مهمی در کارنامه‌ی اصغر فرهادی است؛ زیرا جهان فیلم‌سازی او به شیوه‌ای که می‌شناسیم از همین‌جا آغاز می‌شود. قصه‌ی «شهر زیبا» از چند خرده پیرنگ مرتبط و منسجم تشکیل شده که مخاطب را به سمت پایانی دلچسب و تفکر برانگیز رهنمود می‌کنند. 

بازی حرفه ای بازیگران، از جمله فرامرز قریبیان در این فیلم نقش به‌سزایی در افزایش سطح کلی کیفی فیلم شهر زیبا داشته است. «شهر زیبا» به سراغ موضوع همواره داغ و ملتهب اعدام-بخشش می‌رود،اعلا (با بازی بابک انصاری) با پس از آزادی از کانون اصلاح و تربیت به دنبال نجات دوست خود است و قصد دارد رضایت خانواده شاکی را جلب کند، ولی همه چیز به این سادگی نیست و با ورود فیروزه (با بازی ترانه علیدوستی) به داستان، قصه فیلم دستخوش تغییرات اساسی می شود.

۸. فیلم سینمایی گذشته

فیلم سینمایی گذشته اولین تجربه اروپایی اصغر فرهادی است.استفاده‌ی کامل از محیط برای فضاسازی و پیشبرد قصه، به همراه میزانسن‌های تحسین برانگیز از نقاط قوت فیلم «گذشته» به شمار می‌روند. احمد (با بازی علی مصفا) چهار سال پس از جدایی از همسر فرانسوی خود ماری (با بازی برنیس بژو) به شهر پاریس باز می گردد. در این حد فاصل مردی جدید وارد زندگی ماری می شود و و فرزندان احمد و ماری که حالا باید در خانه ناپدری زندگی کنند، دغدغه هایی برای احمد به وجود می آورد.